6 دلیلی که سالمند مبتلا به آلزایمر را مضطرب می‌کند + پیشگیری
اضطراب به معنای بی‌تابی، بی‌قراری، دلواپسی، سراسیمگی و آشفتگی است که بسیاری از مردم بارها آن را در موقعیت‌های مختلف تجربه کرده‌اند؛ اما چنین وضعیتی در افراد سالخورده مبتلا به آلزایمر بیش از حد دیده می‌شود. اضطراب با علائمی همچون سردرد، خستگی، اختلال خواب، درد معده و غیره بروز می‌کنند. تقریباً 40 درصد افراد مبتلا به آلزایمر هر روز بر اثر ساده‌ترین پیشامدها دچار تشویش شده و با این علائم دست‌وپنجه نرم می‌کنند!
در این مقاله، بررسی خواهیم کرد که چه دلایلی باعث ایجاد اضطراب در سالمند مبتلا به آلزایمر می‌شود و چه‌کارهایی می‌توان برای کمک به آنها انجام داد تا بتوانند از اضطراب بیشتر پیشگیری کرده و آن را به‌خوبی مدیریت نمایید.
علائم اضطراب در سالمندان مبتلا به آلزایمر
آلزایمر در سالمندان در بیشتر مواقع باعث اضطراب می‌شود و نشانه‌هایی از قبیل تحریک‌پذیری بالا، بی‌قراری، شکایت، بدخوابی و خستگی را از خود بروز می‌دهد. درحالی‌که بیماران آلزایمری به‌ندرت درباره احساسات و عواطف خود با دیگران صحبت می‌کنند تشخیص اضطراب در آنها کمی سخت است.
نشانه‌های اضطراب در سالمندان مبتلا به آلزایمر عبارت‌اند از:
اختلالات شناختی اضطراب در سالمند آلزایمری
- سالمند مبتلا به آلزایمر تحت تاثیر اضطراب به‌درستی قادر به تکلم نیست.
- اضطراب باعث حواس‌پرتی، ضعف حافظه و اختلال تمرکز در سالمند مبتلا به آلزایمر می‌شود.
اختلالات خلقی و روانی از علائم اضطراب در سالمند دچار آلزایمر
تحریک‌پذیری یکی از نشانه‌های اضطراب در فرد مسن دچار زوال عقل است. او با کوچک‌ترین مسئله و موضوعی تحریک شده و بی‌قراری می‌کند:
- فعالیت‌ها و کارهای موردعلاقه خود را انجام نمی‌دهد و یا اینکه از آن لذت نمی‌برد.
- از علائم اختلالات خلق و روانی می‌توان به اختلال خواب در سالمندان اشاره کرد در این مواقع بیمار آلزایمر بدخواب یا بی‌خواب می‌شود.
علائم اختلالات رفتاری اضطراب در سالمند مبتلا به آلزلیمر
- در محیط خانه و اطراف شروع به قدم‌زدن می‌کند.
- به‌خوبی نمی‌تواند بنشیند.
- تقریباً از هر چیزی شکایت می‌کند و دچار درد عضلانی و تنش می‌شود.
- فرد سالخورده آلزایمری خیلی زود خسته شده و احساس خواب‌آلودگی می‌کند و تمایل به خوابیدن دارد.
6 دلیل اصلی اضطراب در سالمند مبتلا به آلزایمر
به‌طورکلی دلایل مختلفی وجود دارد که فرد سالخورده دچار آلزایمر را سریعاً مضطرب می‌کند؛ اما اغلب کارشناسان معتقدند که 5 علت شایع وجود دارد که دلایل اصلی اضطراب در سالمندان آلزایمری به شمار می‌روند:
1- تغییر در روال زندگی روزمره سالمند مبتلا به آلزایمر
داشتن یک‌روال منظم زندگی روزمره برای افراد مسنی که آلزایمر دارند بسیار حیاتی و مهم است. چنانچه این روال روزانه تحت‌تأثیر وقایع به هم بریزد، طبیعتاً فرد بیمار را بی‌تاب و بی‌قرار می‌کند در نتیجه سطح استرس نیز بالاتر رفته و فرد مسن نیز به‌شدت خسته می‌شود.
مثلاً اگر در برنامه غذاخوردن، حمام‌کردن یا دارو خوردن سالمند آلزایمری به هر دلیلی تغییر ایجاد شود، او احساس می‌کند که روال زندگی اش به‌هم‌ریخته و نمی‌تواند آن را کنترل نماید به همین دلیل دچار اضطراب می‌شود.
در برخی موارد زمانی که پرستار و مراقب او عوض می‌شوند نیز پریشان‌حال و درمانده می‌شود. پس باتوجه‌به این موارد کوچک‌ترین تغییری در روال زندگی عادی و روزمره فرد مبتلا به آلزایمر به‌راحتی او را دچار اضطراب زیاد می‌کند.
متخصصان و کارشناسان توصیه می‌کنند که برای جلوگیری از چنین پیشامدی یک برنامه منظم و روتین بلندمدت برای عزیز سالمند خود تدوین کنید به‌طوری‌که او بتواند به‌خوبی در منزل یا خانه سالمندان استراحت کند. در این صورت سالمند عزیز شما احساس امنیت، آرامش و شادی بیشتری خواهد داشت.
2- ترس، خستگی و نگرانی
زوال عقل روی عملکرد مغز تاثیر بسزایی می‌گذارد. زندگی‌کردن همراه با آلزایمر به این معنی است که فرد مبتلا به آلزایمر همواره در دنیایی بی‌ثبات و متغیر زندگی می‌کند که درک آن بسیار سخت و طاقت‌فرسا است پس طبیعتاً ترسناک هم می‌شود.
خیلی از چیزهایی که برای افراد سالم منطقی و طبیعی به نظر می‌رسد برای افراد سالخورده‌ای که آلزایمر دارند غیر واقعی جلوه می‌کند. به‌مرورزمان این ترس‌ها تبدیل به نگرانی‌های مداوم شده و بیمار مبتلا به آلزایمر را خسته‌تر می‌کنند.
۳- تغییرات محیط زندگی
تغییرات محیط زندگی حتی بسیار جزئی مثل تغییر در چیدمان مبلمان و جای تخت خواب می‌تواند خلق‌وخوی سالمند دچار آلزایمر را دگرگون می‌شود؛ در نتیجه تحریک‌پذیری و حساسیت فرد مسن هم بیشتر خواهد شد. در چنین مواقعی سالمند نمی‌تواند احساسات خودش را به‌خوبی بیان کند پس تغییرات به‌صورت ترس و اضطراب بروز می‌کند.
4- بیماری و درد
در برخی موارد درد و ناراحتی ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای و عوارض ناشی از آنها اضطراب سالمند مبتلا به آلزایمر را بیشتر می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود با پزشک متخصص مشورت کنید. سعی کنید بفهمید درد مربوط به کدام قسمت از بدن است. آیا سالمند دچار سر درد شده و می‌توانید برای درمان خودتان اقدام کنید یا نیاز است به پزشک معالج یا مراکز درمانی مراجعه کنید. با تشخیص و درمان درد، اضطراب در سالمند آلزایمری برطرف خواهد شد.
5- عدم اطمینان و حس نا امنی
فرد مسن مبتلا به آلزایمر به‌طور قطع نمی‌تواند نسبت به رخدادهای مختلف در زندگی پیش‌بینی داشته باشد؛ بنابراین دچار احساس عدم‌اطمینان و ناامنی می‌شود. به‌عبارت‌دیگر اتفاقات و مسائل عادی زندگی که برای ما پیش‌پاافتاده هستند برای آنها تهدید و ریسک به‌حساب می‌آیند؛ یعنی سالمندان مبتلا به آلزایمر تمام چیزها و موقعیت‌های بی‌ضرر را خطرناک می‌دانند. در نتیجه احساس مداوم این تهدیدها بار روانی غیرقابل‌تحملی در فرد به وجود آورده و عملکرد حافظه‌اش را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مواردی همچون عوارض جانبی داروها سالمند آلزایمری را دچار تشویش می‌کند.
از خود بپرسید سالمند عزیز شما چه چیزهایی را به‌عنوان تهدید تجربه کرده است؟
سالمندان مبتلا به آلزایمر برخی تصورات را کاملاً جدی می‌گیرند و واقعی تلقی می‌کنند؛ بنابراین سعی نکنید که تفکرات و احساسات آنها را سرکوب کرده و نادیده بگیرید.
به‌عنوان‌مثال چنانچه چیزی (مانند نور اتاق، صدا، چیدمان مبلمان، دارو، پرستار و بسیاری از موارد دیگر) در محیط زندگی سالمند آلزایمری تغییر کند، بر احساس امنیت بیمار تاثیر می‌گذارد و رفتار او از نظر دیگران غیرعادی و توهمی است.
به همین دلیل باید به‌دقت بررسی نمایید که چه چیزی تغییر کرده که باعث ایجاد احساس ناامنی در سالمند عزیز شما شده است؟
در این مواقع لازم است با بیمار آلزایمری به‌آرامی صحبت کنید و احساس امنیت خاطر به او بدهید. سعی کنید محیطی سرشار از امنیت و آرامش برای سالمند بدون سروصدا و شلوغی را فراهم کنید.
چنانچه شرایط مناسبی برای مراقبت از سالمند مبتلا به آلزایمر را ندارید باتوجه‌به مرحله بیماری و توصیه پزشک به مراکز مراقبت از سالمندان مراجعه نمایید تا سالمند عزیز شما در محیطی آرام و امن در بخش آلزایمر خانه سالمندان زندگی بهتری را تجربه نماید.
6- توهمات
برخی از سالمندان در دوران کهولت دچار توهم می‌شوند. به‌طورکلی دو نوع اصلی از توهم در سالمندان وجود دارد.
توهم تخیلی: این نوع از توهم حاکی از وضعیتی است که فرد سالمند هر موقعیتی را غیرمنطقی تصور می‌کند. مثلاً گهگاهی فکر می‌کنند که قسمت‌های داخلی در بدنشان زخم شده است.
توهم معمولی: این نوع توهم احتمالاً به‌صورت عادی در فرد مسن مبتلا به آلزایمر بروز می‌کند؛ اما فرد تصور خیالی از این توهمات را در خود شکل می‌دهد. مثلاً توهم بدبینی، جسمی و غیره
انواع توهم در سالمندان
- توهم بینایی
- توهم شنیداری
- توهم لامسه
- توهم چشایی
- توهم بویایی
هنگامی که سالمند بیمار دچار یکی از توهمات شود احتمال بروز اضطراب نیز در او بیشتر می‌شود به همین دلیل توصیه می‌کنیم با پزشک متخصص مشورت نمایید.
پیشگیری و مدیریت اضطراب در سالمند مبتلا به آلزایمر
خوشبختانه روش‌ها و فعالیت‌های زیادی وجود دارند که می‌توانید با آموزش صحیح کمک کنید ترس و اضطراب در سالمند مبتلا به آلزایمر کاسته شده و عالئم را به حداقل برسانید تا احساس بهتری را تجربه نماید.
صحبت‌کردن با آرامش و متنانت
در حین حرف‌زدن با سالمند مبتلا به آلزایمر آرامش خود را حفظ کنید و شمرده‌شمرده در مورد موضوع موردنظر به او احساس امنیت بدهید. به لحن صدا، زبان بدن و حالت چهره خود توجه کنید به‌گونه‌ای که آرامش فضا هم بیشتر شود.
حفظ یک‌روال منظم
سعی کند روال زندگی فرد سالخورده را کاملاً منظم و روتین نگه دارید تا مانع از ایجاد اضطراب شود؛ زیرا تغییر کوچک‌ترین چیزی که فرد بیمار به آن در زندگی خود عادت کرده است او را دچار سردرگمی و کلافگی می‌کند.
اطمینان بخشیدن
همیشه در کلام خود از این جملات استفاده کنید:
- «عزیزم تو اینجا در امانی»
- «متأسفم که ناراحت شدی»
- «من پیشت هستم تا وقتی که حالت بهتر بشه»
سراپاگوش بودن
لطفاً بادقت و حواس کاملاً جمع به حرف‌های فرد سالمند آلزایمری گوش کنید تا بهتر بتوانید منبع ترس و اضطراب او را شناسایی کنید. بدون هیچ‌گونه قضاوتی، مخالفتی یا موافقتی فقط گوش کنید تا بتوانید موضوع را به‌خوبی درک کنید.
فعالیت و سرگرمی
فعالیت‌های هنری مانند گوش‌کردن به یک آهنگ یا موسیقی شاد و آرام، پیاده‌روی در طبیعت سرسبز، انجام کارهای لذت‌بخش، دیدار با دوستان و هم‌بازی شدن با کودکان، انجام سرگرمی‌های موردعلاقه فرد، همگی این موارد به کتهش اضطراب در سالمند مبتلا به آلزایمر کمک می‌کند.
عدم واکنش و عکس‌العمل
در بسیاری از مواقع فرد سالمند مبتلا به زوال عقل به‌خاطر اضطرابی که دارد، گله و شکایت کرده و ناراحت می‌شود پس به‌هیچ‌عنوان از خود واکنش و عکس‌العملی نشان ندهید.
- هرگز بحث نکنید.
- انتقاد نکنید.
- غرغر نکنید.
- رفتار او را نادیده بگیرید.
- خونسرد و مهربان بمانید.
هرگز به سالمندی که آلزایمر دارد نگویید که به زوال عقل مبتلا شده است. گفتن این جمله که «بیماری تو فقط آلزایمر است» ترس، وحشت، اضطراب، نگرانی و استرس را در او بالاتر می‌برد در نتیجه وضع او بدتر خواهد شد.
رژیم غذایی مناسب
قبل از تغییر روند در برنامه دارویی و غذایی فرد سالمند مبتلا به زوال عقل حتماً با پزشک او مشورت نمایید و مطابق دستور پزشک یک رژیم غذایی مناسب با شرایط بیمار را تعیین نمایید.
در پایان خاطر نشان می‌شود که:
مراقبت و پرستاری از سالمندان مبتلا به آلزایمر سخت و چالش‌برانگیز است و افراد معمولی قادر به انجام این کار نیستند و همچنین شرایط و امکانات لازم را هم ندارند؛ بنابراین توصیه می‌شود برای اینکه سالمند عزیزتان زندگی بهتر، سالم‌تر و با کیفیت‌تری را تجربه کند، سعی کنید از پرستاران کارکشته کمک بگیرید یا اینکه از خدمات خانه سالمندان مناسب افراد مبتلا به آلزایمر بهره‌مند شوید.
مرکز سالمندان پارسایان بهترین شرایط مراقبت و نگهداری را برای سالمندان عزیز مبتلا به آلزایمر را فراهم کرده است، پیشنهاد می‌کنیم قبل از اینکه سالمند عزیز خود را در بخش آلزایمر خانه سالمندان پارسایان پذیرش کنید با مشاورین مرکز در ارتباط باشید تا از وضعیت بیمار شما اگاهی بیشتری کسب کنند که شرایط بهتری برای اقامت ایشان محیا شود.
خانه سالمندان پارسایان با ارائه بهترین خدمات و مجربترین پزشکان و پرستاران در خدمت شماست.
