فلج مغزی چیست؟
فلج مغزی یاCerebral Palsy، عارضه‌ای است که به دنبال آسیب مغزی پیش از تولد کودک، حین زایمان، بعد از تولد یا طی سال‌های ابتدایی زندگی و عموماً در کودکان، بروز می‌یابد. فیزیوتراپی، توانبخشی و کاردرمانی در فلج مغزی یک روش درمانی است که به کودکانی که از فلج مغزی رنج می‌برند کمک می‌کند.
این بیماری یکی از شایع‌ترین اختلالات مغزی می‌باشد و سبب اختلال در حرکت و مهارت‌های حرکتی عضلات می‌شود.
3 الگوی بروز فلج مغزی
در ادامه 3 الگوی بروز فلج مغزی به همراه برخی از نشانه‌های آن‌ها معرفی شده است:
فلج مغزی اسپاستیک: خشکی و گرفتگی عضلات و اختلالات حرکتی از علائم این عارضه می‌باشد.
فلج مغزی اتتوئید: در این الگو واکنش‌های غیر ارادی و ناتوانی در کنترل حرکات عضلات و اندام‌ها مشاهده می‌شود.
فلج آتاکسیک: اختلالات حسی تعادلی و ادراکات عمقی از علائم این الگو می‌باشد.
الگوی بروز فلج مغزی بسیار متنوع است و می‌تواند به صورت مختلفی در افراد بروز کند. همچنین، نشانه‌های فلج مغزی در افراد مختلف متفاوت خواهد بود.
چه عواملی می‌تواند سبب بروز فلج مغزی در کودکان شود؟
هرچند که فلج مغزی ممکن است بر اثر ناهنجاری مغزی یا آسیب‌دیدگی قبل، حین یا مدت کوتاهی بعد از به دنیا آمدن نوزاد بوجود آید؛ اما هنوز شک و تردید زیادی درمورد این موضوع که، یک نوزاد دقیقا چگونه دچار عارضه فلج مغزی در نوزادان شده، وجود دارد.
همچنین، فلج مغزی می‌تواند زمانی رخ دهد، که کودک مدت زمان زیادی را بدون اکسیژن گذرانده باشد، از جایی افتاده باشد، در حین زایمان به زور کشیده شده باشد.
با انجام چه نوع آزمایشاتی، می‌توان فلج مغزی را تایید کرد؟
آزمایش‌هایی مانند: آزمایش خون، سونوگرافی جمجمه (به پزشک کمک می‌کند تا تصویری از بافت مغزی را ببیند)، ام‌آر‌آی (به پزشک کمک می‌کند تا رزونانس و تراکم در رابطه با بافت مغز را مشاهده کند) و سی‌تی‌اسکن (اسکن سه بعدی از مغز کودک) به پزشکان کمک می‌کند تا بتوانند فلج مغزی را تایید کنند.
در برخی موارد ممکن است که تشخیص فلج مغزی زمان‌بر باشد و بسته به عواملی مانند ناهنجاری‌ها و مشکلات مادرزادی، تا چند سال بعد از وقوع آسیب مغزی، شناسایی آن طول بکشد. علاوه بر این، یک آزمایش واحد و مشخصی وجود ندارد که بتوان، فلج مغزی را به صورت صد‌در‌صد تایید یا رد کرد. اما مجموعه‌ای از تست‌ها، مشاهدات، ارزیابی‌ها، معاینات و آزمایش‌ها از راه‌های تشخیص فلج مغزی می‌باشند که می‌توان از آن‌ها برای تشخیص این بیماری استفاده کرد.
درمان قطعی فلج مغزی
آیا فلج مغزی کودکان درمان دارد؟ شما چه راه‌های درمانی برای بهبود فلج مغزی می‌شناسید؟
در پاسخ به سوال “آیا درمان قطعی فلج مغزی وجود دارد؟” باید گفت که امروزه روش‌های متعددی از جمله: حرکات ورزشی برای فلج مغزی، بازی درمانی برای کودکان فلج مغزی، داروی گیاهی برای فلج مغزی، عمل جراحی و … برای درمان فلج مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. منتها نمیتوان با قطعیت گفت کدام روش بهترین روش است. زیرا بسته به شرایط بیمار، ممکن است فیدبک هر روش متفاوت باشد.
در هر صورت، رایج‌ترین روش‌های درمان فلج مغزی به شرح زیر می‌باشند:
- فیزیوتراپی فلج مغزی و درمان فیزیکی
- کاردرمانی و توانبخشی فلج مغزی
- تراپی‌ها و راهکارهای درمان تنفسی
- تنظیم برنامه‌های رژیم غذایی سالم
- گفتار درمانی کودکان فلج مغزی و زبان درمانی
- مشاوره حرفه‌ای
- طب سوزنی برای فلج مغزی
- آب‌درمانی
- رفتار درمانی (روان درمانی)
- بازی درمانی
- یوگا درمانی
مهمترین نکته این است که هر برنامه درمانی باید بر اساس نیازها و شرایط خاص هر کودک تنظیم شود و توسط تیم درمانی متخصص نظارت شود. همچنین، استفاده از تجهیزات و کمک‌های حرکتی، مانند پیشانی‌ها، کفش‌های ویژه و ایمبوتاسیون برخی از روش‌های دیگری هستند که می‌توانند کودکان فلج مغزی را در حرکت و عملکرد بدنی یاری کنند.
کاردرمانی و توانبخشی فلج مغزی
درحال حاضر هیچ‌گونه درمان قطعی برای فلج مغزی وجود ندارد. اما راهکارهای توانبخشی همچون فیزیوتراپی فلج مغزی و کاردرمانی فلج مغزی، تا حد زیادی به کاهش ناتوانی‌ها در این افراد و بهبود توانایی‌های موجود کمک می‌کنند.
کاردرمانی، فیزیوتراپی و توانبخشی فلج مغزی به درمانجویان در انجام وظایف لازم زندگی روزمره خود، کسب مهارت‌های جدید برای پاسخ دادن به چالش‌هایی که استقلال آن‌ها را محدود می‌کند و داشتن یک زندگی سالم و شاد، کمک می‌کند.
زمان مناسب برای شروع توانبخشی و فیزیوتراپی فلج مغزی
باید توجه داشته باشیم که توانبخشی فلج مغزی بهتر است که در سنین پایین و هرچه زودتر آغاز گردد؛ تا احتمال نتایج بهتر درمانی و به دنبال آن بهبود شرایط زندگی این افراد در بزرگسالی افزایش یابد.
مؤثرترین راهکار توانبخشی فلج مغزی، کاردرمانی است. تکنیک‌های کاردرمانی در فلج مغزی باعث می‌شوند که علائم عصبی و جسمی بیماران با گذشت زمان تشدید نشود.
توانبخشی فلج مغزی شامل؛ کاردرمانی، فیزیوتراپی فلج مغزی و گفتاردرمانی می‌باشد.
راه‌های پیشگیری از فلج مغزی:
از آنجایی که عوامل مختلفی سبب بروز فلج مغزی می‌شود و هنوز در برخی موارد علت بروز آن مشخص نیست. نمیتوان به طور قطعی گفت که این بیماری قابل پیشگیری است اما بطور کلی برخی از راه‌های جلوگیری از فلج مغزی عبارتند از:
- مراقبت‌های دوران حاملگی: مراقبت پزشکی منظم در طول دوران حاملگی بسیار مهم است. مشاوره‌های پزشکی و انجام تست‌های مرتبط می‌توانند به تشخیص و مدیریت مشکلات حاملگی کمک کنند.
- پیشگیری از آسیب‌ها: جلوگیری از آسیب‌ها و حوادث مثل ضربه به سر و تشنج در هر دوره از زندگی، به ویژه در کودکی، می‌تواند خطر فلج مغزی را کاهش دهد.
- تغذیه مناسب: تغذیه سالم و مناسب حاوی تمامی عناصر غذایی مهم، به ویژه در دوران کودکی، می‌تواند به سلامت مغز کودک کمک کند.
- پرهیز از مصرف مواد مخدر و الکل در دوران بارداری: استفاده نادرست از مواد مخدر و الکل می‌تواند به عنوان یک عامل خطرناک برای سلامت مغز مادر و کودک باشد.
پیشنهاد می کنیم، اگر شما یا کسی در اطرافتان با علائم مشکوک به فلج مغزی مواجه اند قبل از بارداری، حتماً به پزشک مراجعه کرده و مشاوره حرفه‌ای دریافت کنید. منبع نوشته ی زیر، کلینیک توانبخشی کودکان ایستا می باشد. برای درافت مشاوره رایگان در این خصوص می توانید به لینک درج شده در منبع مراجعه کنید.
