اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟
اختلال اضطراب اجتماعی نوعی رایج از اختلالات اضطرابی است. فرد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی در موقعیتهایی که ممکن است مورد بررسی دقیق، ارزیابی یا قضاوت دیگران قرار گیرد، علائم اضطراب یا ترس را احساس میکند، مانند صحبت کردن در جمع، ملاقات با افراد جدید، قرار عاشقانه، رفتن به مصاحبه شغلی، پاسخ دادن به سوال در کلاس یا صحبت با صندوقدار در فروشگاه. انجام کارهای روزمره مانند غذا خوردن یا نوشیدن در مقابل دیگران یا استفاده از توالت عمومی نیز ممکن است به دلیل نگرانی از تحقیر، قضاوت و طرد شدن باعث اضطراب یا ترس شود.
ترسی که افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی در موقعیتهای اجتماعی دارند به حدی شدید است که احساس میکنند خارج از کنترلشان است. برای برخی از افراد، این ترس ممکن است مانع رفتن به سر کار، مدرسه یا انجام کارهای روزمره شود. افراد دیگر ممکن است بتوانند به انجام این فعالیتها بپردازند اما در حین انجام آنها دچار اضطراب یا ترس زیادی شوند. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است هفتهها قبل از وقوع، در مورد شرکت در موقعیتهای اجتماعی نگران باشند. گاهی اوقات، آنها از مکانها یا رویدادهایی که باعث ناراحتی یا ایجاد احساس خجالت میشوند، اجتناب میکنند.
برخی از افراد مبتلا به این اختلال اضطرابی را در رابطه با تعاملات اجتماعی ندارند، بلکه در حین اجرا دچار آن میشوند. آنها در موقعیتهایی مانند سخنرانی، شرکت در مسابقه ورزشی یا نواختن ساز روی صحنه علائم اضطراب را احساس میکنند.
اختلال اضطراب اجتماعی معمولاً در اواخر دوران کودکی شروع میشود و ممکن است شبیه خجالتی شدید یا اجتناب از موقعیتها یا تعاملات اجتماعی باشد. این اختلال در زنان بیشتر از مردان رخ میدهد و این تفاوت جنسی در نوجوانان و بزرگسالان جوان بیشتر مشهود است. بدون درمان، اختلال اضطراب اجتماعی میتواند سالها یا حتی تا آخر عمر ادامه داشته باشد.
علائم و نشانههای اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟
افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است هنگام اجرا در مقابل دیگران یا بودن در کنار آنها:
- سرخ شوند، عرق کنند یا بلرزند.
- ضربان قلب تند داشته باشند.
- احساس کنند ذهنشان خالی شده است یا احساس تهوع کنند.
- حالت بدنشان خشک شود یا با صدای بسیار آهسته صحبت کنند.
- در برقراری تماس چشمی، بودن در کنار افرادی که نمیشناسند یا صحبت کردن با افراد در موقعیتهای اجتماعی، حتی زمانی که دوست دارند، دچار مشکل شوند.
- احساس خودآگاهی یا ترس از قضاوت منفی دیگران داشته باشند.
- از مکانهایی که افراد زیادی در آنجا حضور دارند اجتناب کنند.
علت اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟
استعداد ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است در خانوادهها وجود داشته باشد، اما هیچ کس به طور قطع نمیداند که چرا برخی از اعضای خانواده به آن مبتلا میشوند و برخی دیگر نه. محققان دریافتهاند که چندین بخش از مغز درگیر ترس و اضطراب هستند و ژنتیک بر نحوه عملکرد این مناطق تأثیر میگذارد. محققان با مطالعه چگونگی برهمکنش مغز و بدن در افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، ممکن است بتوانند درمانهای هدفمندتری ایجاد کنند. علاوه بر این، محققان در حال بررسی نقش استرس و عوامل محیطی در این اختلال هستند.
اختلال اضطراب اجتماعی چگونه درمان میشود؟
اگر نگران هستید که ممکن است علائم اختلال اضطراب اجتماعی را داشته باشید، با یک پزشک صحبت کنید. پزشک پس از بررسی سوابق شما، ممکن است یک معاینه فیزیکی انجام دهد تا مطمئن شود که یک مشکل فیزیکی نامرتبط باعث علائم شما نشده است. پزشک ممکن است شما را به یک متخصص بهداشت روان مانند روانپزشک، روانشناس یا مددکار اجتماعی بالینی ارجاع دهد. اولین قدم برای درمان موثر، دریافت تشخیص است، که معمولاً توسط یک متخصص بهداشت روان انجام میشود.
اختلال اضطراب اجتماعی به طور کلی با روان درمانی (گاهی اوقات به آن “درمان گفتگو” گفته میشود)، دارو یا هر دو درمان میشود. در مورد بهترین روش درمانی برای خود با پزشک صحبت کنید.
روان درمانی
درمان شناختی رفتاری (CBT)، نوعی روان درمانی با پشتوانه تحقیقاتی، به طور رایج برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی استفاده میشود. CBT به شما روشهای مختلفی برای تفکر، رفتار و واکنش به موقعیتها آموزش میدهد تا به شما کمک کند احساس اضطراب و ترس کمتری داشته باشید. CBT همچنین میتواند به شما در یادگیری و تمرین مهارتهای اجتماعی کمک کند، که برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی بسیار مهم است. CBT به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته و استاندارد طلایی برای روان درمانی است.
درمان مواجه سازی (Exposure therapy) یک روش CBT است که بر روی رویارویی تدریجی با ترسهای زمینهای یک اختلال اضطرابی تمرکز دارد تا به شما کمک کند در فعالیتهایی که از آنها اجتناب میکردید، شرکت کنید. درمان مواجه سازی گاهی اوقات همراه با تمرینات آرامش بخش استفاده میشود. همچنین CBT که به صورت گروه درمانی ارائه میشود، میتواند مزایای منحصر به فردی را برای اختلال اضطراب اجتماعی به همراه داشته باشد.
یکی دیگر از گزینههای درمانی برای اختلال اضطراب اجتماعی، درمان پذیرش و تعهد (ACT) است. ACT رویکردی متفاوت نسبت به CBT در قبال افکار منفی در پیش میگیرد و از استراتژیهایی مانند ذهن آگاهی و تعیین هدف برای کاهش ناراحتی و اضطراب شما استفاده میکند. ACT در مقایسه با CBT، شکل جدیدتری از درمان روانشناختی است، بنابراین دادههای کمتری در مورد اثربخشی آن در دسترس است. با این حال، درمانهای مختلف برای افراد مختلف موثر هستند، بنابراین صحبت با یک متخصص بهداشت روان در مورد اینکه چه نوع درمانی برای شما مناسب است، میتواند مفید باشد.
دارو
پزشک ممکن است برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی دارو تجویز کند. انواع مختلفی از داروها در درمان این اختلال موثر هستند، از جمله:
- داروهای ضد افسردگی، مانند مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و مهارکنندههای بازجذب سروتونین-نوراپینفرین (SNRIs)
- بتابلاکرها
- داروهای ضد اضطراب، مانند بنزودیازپینها
مهارکنندههای بازجذب سروتونین (SSRI) و مهارکنندههای بازجذب سروتونین-نوراپینفرین (SNRI) به طور معمول برای درمان افسردگی استفاده میشوند، اما همچنین میتوانند به درمان علائم اختلال اضطراب اجتماعی کمک کنند. ممکن است چند هفته طول بکشد تا شروع به کار کنند. داروهای ضد افسردگی همچنین ممکن است عوارض جانبی مانند سردرد، تهوع یا مشکل خواب ایجاد کنند. این عوارض جانبی معمولا شدید نیستند، به خصوص اگر دوز دارو ابتدا کم باشد و به تدریج افزایش یابد. در مورد هر گونه عارضه جانبی که ممکن است تجربه کنید با پزشک خود صحبت کنید.
بتابلاکرها میتوانند برخی از علائم فیزیکی اختلال اضطراب اجتماعی، مانند ضربان قلب سریع، تعریق و لرزش را کنترل کنند. بتابلاکرها به طور معمول برای نوع “اضطراب عملکرد” اختلال اضطراب اجتماعی، داروی انتخابی هستند.
بنزودیازپینها که داروهای ضد اضطراب و آرامبخش هستند، قوی بوده و بلافاصله برای کاهش احساس اضطراب شروع به کار میکنند. این داروها در کاهش سریع اضطراب بسیار موثر هستند، اما برخی از افراد نسبت به آنها تحمل پیدا میکنند و برای رسیدن به همان اثر به دوزهای بالاتر و بالاتر نیاز دارند. برخی از افراد حتی به آنها وابسته میشوند. بنابراین، پزشک ممکن است تنها در صورت نیاز و برای مدت زمان کوتاهی آنها را تجویز کند.
هم روان درمانی و هم دارو ممکن است برای اثرگذاری به زمان نیاز داشته باشند. بسیاری از افراد قبل از اینکه بهترین دارو را برای خود پیدا کنند، بیش از یک دارو را امتحان میکنند. پزشک میتواند با شما همکاری کند تا بهترین دارو، دوز و مدت درمان را برای شما پیدا کند. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی معمولاً با ترکیبی از دارو و CBT یا سایر روان درمانیها به بهترین نتایج دست مییابند.
گروههای حمایتی
بسیاری از افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی، گروههای حمایتی را مفید میدانند. در گروهی متشکل از افرادی که همگی اختلال اضطراب اجتماعی دارند، میتوانید بازخورد صادقانه و بدون پیش داوری در مورد نحوهی دید دیگران از خود دریافت کنید. به این ترتیب، میتوانید یاد بگیرید که افکارتان در مورد قضاوت و طرد شدن، درست نیستند یا تحریف شدهاند. همچنین میتوانید بیاموزید که دیگران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی چگونه به موقعیتهای اجتماعی نزدیک میشوند و بر ترس از آنها غلبه میکنند.
گروههای حمایتی به صورت حضوری و آنلاین در دسترس هستند. با این حال، هرگونه توصیهای که از یک عضو گروه حمایتی دریافت میکنید باید با احتیاط در نظر گرفته شود و جایگزین توصیههای درمانی پزشک نمیشود.
هم روان درمانی و هم دارو ممکن است برای اثرگذاری به زمان نیاز داشته باشند. داشتن یک سبک زندگی سالم نیز میتواند به مقابله با اضطراب کمک کند. مطمئن شوید که به اندازه کافی بخوابید و ورزش کنید، رژیم غذایی سالم داشته باشید و برای حمایت به خانواده و دوستانی که به آنها اعتماد دارید مراجعه کنید.
چگونه از خودم و دیگران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی حمایت کنم؟
خود را آگاه کنید
یکی از راههای خوب برای کمک به خود یا یکی از عزیزان که ممکن است با اختلال اضطراب اجتماعی دست و پنجه نرم کند، جستجوی اطلاعات است. در مورد علائم هشداردهنده تحقیق کنید، در مورد گزینههای درمانی بیاموزید و با تحقیقات فعلی به روز باشید.
ارتباط برقرار کنید
اگر علائم اختلال اضطراب اجتماعی را تجربه میکنید، در مورد احساستان با کسی که به او اعتماد دارید، صادقانه صحبت کنید. اگر فکر میکنید که یک دوست یا یکی از اعضای خانواده ممکن است با اختلال اضطراب اجتماعی درگیر باشد، زمانی را برای صحبت با او در نظر بگیرید تا نگرانی خود را ابراز کنید و از حمایت خود به او اطمینان دهید.
بدانید چه زمانی به دنبال کمک باشید
اگر اضطراب شما یا اضطراب یکی از عزیزان، شروع به ایجاد مشکل در زندگی روزمره کرد – مانند اجتناب از موقعیتهای اجتماعی در مدرسه، محل کار، یا با دوستان و خانواده – زمان آن رسیده است که به دنبال کمک حرفهای باشید. در مورد سلامت روان خود با یک پزشک صحبت کنید.