خواب‌آلودگی مزمن یا هیپرسومنی وضعیتی است که در آن فرد در طول روز احساس خواب‌آلودگی شدید می‌کند. این مشکل می‌تواند ناشی از عوامل عصبی یا سایر شرایط پزشکی مانند آپنه خواب باشد، اما گاهی اوقات علت مشخصی ندارد.
نام‌های دیگر هیپرسومنی عبارتند از خواب‌آلودگی مفرط در طول روز و خواب‌آلودگی مداوم.
افراد مبتلا به هیپرسومنی به دلیل خواب‌آلودگی در طول روز دچار مشکل در انجام فعالیت‌های خود می‌شوند که می‌تواند بر تمرکز و سطح انرژی آنها تأثیر بگذارد.
در این مطلب، می‌توانید در مورد انواع، علل و علائم هیپرسومنی و چگونگی دریافت کمک اطلاعات کسب کنید.
انواع و علل خواب‌آلودگی مزمن (هیپرسومنی)
خواب‌آلودگی مزمن می‌تواند ایدیوپاتیک، اولیه یا ثانویه باشد.
ایدیوپاتیک: زمانی است که فرد بدون دلیل مشخصی احساس خواب‌آلودگی شدید می‌کند.
اولیه: زمانی که خواب‌آلودگی مزمن، بیماری اصلی است. این وضعیت ممکن است به دلیل عوامل عصبی یا به عنوان یک علامت نارکولپسی رخ دهد. یک تئوری وجود دارد که در برخی افراد، مولکول کوچک خاصی در مایع مغزی-نخاعی به مقدار زیاد تولید می‌شود که مانند یک قرص خواب یا بیهوشی عمل می‌کند. با این حال، تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
ثانویه: ناشی از یک بیماری زمینه‌ای دیگر مانند:
- افسردگی
- ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس)
- آسیب عصبی ناشی از ضربه به سر
- مصرف دارو یا الکل
- تومور
- آسیب به سیستم عصبی مرکزی
- مصرف داروهای خاص
- آپنه خواب
برخی از این شرایط بر توانایی خواب شبانه تأثیر می‌گذارند و منجر به خستگی در طول روز می‌شوند.
چه کسانی در معرض خطر خواب‌آلودگی مزمن هستند؟
افرادی که به دلیل شرایط خاص در طول روز احساس خواب‌آلودگی می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به خواب‌آلودگی مزمن قرار دارند. این شرایط عبارتند از:
- آپنه خواب
- مشکلات کلیوی
- مشکلات قلبی
- مشکلات سیستم عصبی
- افسردگی
- کم‌کاری تیروئید
- انسفالیت (التهاب مغز)
- صرع
افرادی که سیگار می‌کشند یا به طور مرتب مشروبات الکلی مصرف می‌کنند نیز در معرض خطر ابتلا به خواب‌آلودگی مزمن هستند. داروهایی که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند نیز می‌توانند عوارض جانبی شبیه به خواب‌آلودگی مزمن داشته باشند.
خواب‌آلودگی مزمن اغلب بین اواسط نوجوانی و اوایل دهه بیست شروع می‌شود، اما می‌تواند در هر سنی ظاهر شود. شدت علائم ممکن است در فواصل زمانی افزایش یابد. در زنان، علائم ممکن است درست قبل از قاعدگی بدتر شوند.
طبق گفته بنیاد خواب‌آلودگی مزمن، حدود 10 تا 15 درصد از افراد بدون دلیل مشخصی بهبودی را در علائم خود مشاهده می‌کنند.
علائم خواب‌آلودگی مزمن (هیپرسومنی) چیست؟
علائم اصلی خواب‌آلودگی مزمن، خواب‌آلودگی مداوم است. فرد مبتلا به هیپرسومنی ممکن است در هر 24 ساعت بیش از 11 ساعت بخوابد. آنها ممکن است در طول روز چرت بزنند اما همچنان احساس خواب‌آلودگی داشته باشند.
علائم دیگر عبارتند از:
- مشکل در بیدار شدن از خواب طولانی
- کندی تفکر و گفتار
- مشکل در به خاطر آوردن مسائل
- تحریک‌پذیری
- اضطراب
- کمبود انرژی
- توهم (در برخی موارد)
تشخیص خواب‌آلودگی مزمن (هیپرسومنی)
برای تشخیص هیپرسومنی، پزشک علائم و سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند.
به احتمال زیاد پزشک در صورت تجربه موارد زیر به مدت حداقل 3 ماه، هیپرسومنی را تشخیص می‌دهد:
- خواب‌آلودگی مفرط در طول روز
- نیاز غیرقابل کنترل به خواب
- چرت‌های طولانی و غیرمفید
- مشکل در بیدار شدن از خواب در اکثر موارد، حتی پس از دوره‌های خواب شبانه معمولی یا طولانی‌تر
معاینه فیزیکی می‌تواند هوشیاری فرد را آزمایش کند.
پزشک ممکن است موارد زیر را برای کمک به ارزیابی هیپرسومنی پیشنهاد کند:
- دفترچه یادداشت خواب: برای ردیابی الگوهای خواب، زمان‌های خوابیدن و بیدار شدن خود را در طول شب ثبت می‌کنید.
- مقیاس خواب‌آلودگی اپ‌ورث: این مقیاس، خواب‌آلودگی را برای تعیین شدت بیماری ارزیابی می‌کند.
- تست تأخیر خواب چندگانه (MSLT): در طول روز چرت می‌زنید و در حالی که دستگاهی انواع خواب را که تجربه می‌کنید اندازه‌گیری می‌کند، تحت نظارت قرار می‌گیرید.
- پلیسومنوگرافی: یک شب را در مرکز خواب می‌گذرانید و دستگاهی فعالیت مغز، حرکات چشم، ضربان قلب، سطح اکسیژن و عملکرد تنفس را کنترل می‌کند.
گزینه‌های درمانی برای خواب‌آلودگی مزمن (هیپرسومنی) چیست؟
درمان به علت و نوع خواب‌آلودگی مزمن بستگی دارد.
گزینه‌های درمانی عبارتند از:
-
داروهای محرک: داروهای محرکی که به طور معمول برای درمان نارکولپسی استفاده می‌شوند، مانند:
- مودافينيل (پروويژیل): دارویی برای افزایش بیداری
- آمفتامین‌ها: مانند متیل‌فنیدات
- پیتولیسانت (واکیكس): داروی محرک دیگر
- سديم اکسی‌بات (ایکس‌ریم): که از ضعف عضلانی و خواب‌آلودگی در نارکولپسی جلوگیری می‌کند
- (رومازيكون): که اثر بنزودیازپین‌ها را معکوس می‌کند
-
تغييرات سبک زندگی: در برخی افراد، تغییرات سبک زندگی می‌تواند به مدیریت خواب یا مقابله بهتر با خواب‌آلودگی مزمن کمک کند.
نکات مفیدی برای تغییر سبک زندگی عبارتند از:
**داشتن برنامه خواب منظم:** مانند هر روز در یک زمان مشخص بیدار شدن و خوابیدن * **اجتناب از فعالیت‌های خاص:** برای بهبود کیفیت خواب، از انجام برخی فعالیت‌ها مانند غذا خوردن یا کار کردن در تخت خواب خودداری کنید * **رژیم غذایی سرشار از غذاهای کامل:** می‌تواند به طور طبیعی سطح انرژی را حفظ کند * **پیوستن به گروه‌های حمایتی**
چشم‌انداز بلندمدت برای افراد مبتلا به خواب‌آلودگی مزمن (هیپرسومنی) چیست؟
برخی از افراد مبتلا به هیپرسومنی می‌توانند علائم خود را با تغییرات صحیح در سبک زندگی و دارو بهبود بخشند، اگرچه ممکن است برخی افراد هرگز به طور کامل بهبود نیابند.
این یک بیماری تهدید کننده زندگی نیست، اما می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد و انجام کار، تحصیل و سایر فعالیت‌های روزانه را دشوار کند.
افراد مبتلا به خواب‌آلودگی مزمن باید پزشک خود را از دریافت هرگونه درمان برای سایر بیماری‌ها مطلع کنند، زیرا ممکن است بر عملکرد برخی داروها از جمله بیهوشی تأثیر بگذارد.
چگونه می‌توان از خواب‌آلودگی مزمن (هیپرسومنی) پیشگیری کرد؟
هیچ راهی برای پیشگیری از برخی انواع خواب‌آلودگی مزمن وجود ندارد.
با ایجاد یک محیط خواب آرام و اجتناب از مصرف الکل و داروهای خاص، می‌توانید خطر ابتلا به خواب‌آلودگی مزمن را کاهش دهید.
همچنین ضروری است به دنبال درمان برای بیماری‌های زمینه‌ای باشید، زیرا نادیده گرفتن آنها ممکن است منجر به عوارض شود
عوارض خواب‌آلودگی مزمن (هیپرسومنی)
خواب‌آلودگی مزمن می‌تواند در صورتی که فرد رانندگی کند، از ماشین‌آلات استفاده کند یا کار دیگری انجام دهد که نیاز به هوشیاری کامل دارد، خطرناک باشد. همچنین می‌تواند بر تحصیلات و زندگی اجتماعی فرد تأثیر بگذارد.
نادیده گرفتن خواب‌آلودگی مزمن همچنین ممکن است به این معنی باشد که فرد برای شرایط دیگری مانند مصرف الکل، ام‌اس یا افسردگی تحت درمان قرار نگرفته است.
افرادی که بیشتر روزها یا بیش از یک ساعت در روز می‌خوابند، ممکن است خطر ابتلا به فشار خون بالا، سکته مغزی یا بیماری‌های قلبی عروقی بیشتری داشته باشند.
سوالات متداول
- علائم خواب‌آلودگی مزمن (هیپرسومنی) چیست؟
فرد مبتلا به خواب‌آلودگی مزمن ممکن است احساس خواب‌آلودگی، آشفتگی و کمبود انرژی داشته باشد. او ممکن است در تفکر و گفتار کند باشد و مشکلات حافظه‌ای داشته باشد. ممکن است فرد اغلب چرت بزند اما هرگز احساس سرحستگی نکند.
- خواب‌آلودگی مزمن چقدر جدی است؟
خواب‌آلودگی مزمن در صورتی که خطر تصادفات را افزایش دهد، می‌تواند خطرناک باشد. فردی که به این بیماری مبتلاست باید با پزشک خود مشورت کند تا ببیند آیا رانندگی یا استفاده از ماشین‌آلات برای او ایمن است یا خیر. همچنین می‌تواند تأثیر جدی بر توانایی فرد برای کار یا تحصیل و کیفیت زندگی او داشته باشد.
- چه تعداد ساعت خواب نشان‌دهنده خواب‌آلودگی مزمن است؟
فرد مبتلا به خواب‌آلودگی مزمن ممکن است در هر 24 ساعت بیش از 11 ساعت بخوابد.
- چگونه می‌توانم از خواب‌آلودگی مزمن خلاص شوم؟
گزینه‌های درمانی عبارتند از:
درمان علت زمینه‌ای، مانند ام‌اس * استفاده از استراتژی‌های تغییر سبک زندگی، مانند اجتناب از الکل یا ایجاد برنامه خواب و بیداری منظم * استفاده از داروهایی که پزشک تجویز می‌کند
خلاصه
خواب‌آلودگی مزمن، که گاهی اوقات «خواب‌آلودگی مداوم» نامیده می‌شود، وضعیتی است که فرد با وجود داشتن خواب کافی احساس خواب‌آلودگی می‌کند. این مشکل ممکن است ناشی از شرایطی باشد که بر توانایی فرد برای خوابیدن تأثیر می‌گذارد، مانند افسردگی، یا ممکن است بدون دلیل مشخصی رخ دهد. در این حالت، به احتمال زیاد یک علت عصبی وجود دارد.
پزشکان می‌توانند از طریق آزمایش‌هایی به تشخیص و ارزیابی خواب‌آلودگی مزمن بپردازند و داروهایی نیز برای درمان در دسترس است. درمان بیماری زمینه‌ای نیز ممکن است به تسکین آن کمک کند. با این حال، این وضعیت ممکن است همچنان برای برخی افراد چالش‌برانگیز باقی بماند.