درمان شما برای بیماری سلول داسی شکل به علائم خاص شما بستگی دارد. درمانهای ممکن شامل انتقال خون، داروهایی مانند هیدروکسی اوره و درمانهای نوظهور هستند.
بیماری سلول داسی شکل (SCD) یک اختلال ژنتیکی خون است که هموگلوبین، پروتئین حامل اکسیژن در گلبولهای قرمز خون (RBCs) را تحت تأثیر قرار میدهد. SCD باعث میشود که RBCs سفت، چسبنده و تغییر شکل (داسی شکل) شوند. این سلولها تمایل دارند در رگهای خونی کوچک تجمع کنند و میتوانند جریان خون را کند یا مسدود کنند. این میتواند منجر به درد، عفونتها و سایر مشکلات جدی سلامتی شود.
یک درمان قطعی برای SCD برای اکثر افراد وجود ندارد. اما درمانهایی برای کاهش علائم، کاهش خطر عوارض و افزایش طول عمر در دسترس هستند. بیایید درمانهای اصلی SCD، نحوه عملکرد آنها، مزایا و خطرات بالقوه آنها را بررسی کنیم.
داروها برای بیماری سلول داسی شکل
داروها معمولاً درمان اصلی SCD هستند. آنها به کاهش دفعات و شدت حملات دردناک معروف به بحرانهای سلول داسی شکل کمک میکنند.
تا به امروز، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) چهار داروی SCD را تأیید کرده است:
هیدروکسی اوره وکسیلوتور ال-گلوتامین کریزانلیزومب
هیدروکسی اوره یکی از رایجترین داروهای تجویز شده است. این دارو با تشویق تولید هموگلوبین جنینی عمل میکند که میتواند شکل و عملکرد RBCهای شما را بهبود بخشد. در نتیجه، میتواند به کاهش دفعات بحرانهای درد و نیاز به انتقال خون کمک کند.
با این حال، هیدروکسی اوره با بسیاری از خطرات و عوارض جانبی ممکن همراه است، مانند:
مشکلات معده زخمهای دهان کاهش تعداد گلبولهای سفید خون، که ممکن است خطر عفونت را افزایش دهد
در موارد نادر، استفاده طولانی مدت از هیدروکسی اوره میتواند باعث سرطان شود.
انتقال خون برای بیماری سلول داسی شکل
انتقال خون یکی دیگر از درمانهای رایج SCD است. آنها به افزایش تعداد RBCهای سالم کمک میکنند که میتواند از عوارض جدی مانند سکته جلوگیری کند.
انتقالهای ساده شامل دریافت RBCها از یک دهنده میشود. این نوع انتقال خون میتواند به سرعت اکسیژن رسانی را در بدن شما افزایش داده و کم خونی شدید (سطح پایین RBC) را تسکین دهد.
انتقالهای تبادل کمی پیچیدهتر هستند. در طول یک انتقال تبادل، مقداری از خون شما برداشته شده و با خون اهداکننده جایگزین میشود تا نسبت RBCهای داسی شکل به RBCهای سالم را بهبود بخشد.
در حالی که انتقال خون میتواند نجاتبخش باشد، آنها با بسیاری از خطرات جدی همراه هستند، از جمله خطر اضافه بار آهن، که میتواند به مرور زمان به اندامهای شما آسیب برساند، و خطر واکنش ایمنی به خون اهداکننده.
به دلیل خطرات بالقوه، پزشکان فقط در شرایط خاص، مانند زمانی که کم خونی شدید دارید یا قبل از جراحیهای عمده، انتقال خون را توصیه میکنند.
پیوند سلولهای بنیادی برای بیماری سلول داسی شکل
پیوند سلولهای بنیادی یا مغز استخوان یک درمان بالقوه برای SCD است. این روش شامل جایگزینی سلولهای بنیادی خونساز غیر مؤثر در مغز استخوان شما با سلولهای سالم از یک دهنده میشود.
پیوند سلولهای بنیادی تقریباً دارای 85% موفقیت در درمان SCD است، اما با خطرات جدی همراه است.
مهمتر از همه، خطر بیماری پیوند علیه میزبان (GVHD) وجود دارد، یک بیماری که در آن سلولهای بنیادی جدید به بدن شما حمله میکنند. علاوه بر این، این روش نیاز به دوزهای بالای شیمی درمانی برای از بین بردن مغز استخوان موجود شما دارد، که میتواند عوارض جانبی شدیدی داشته باشد.
به دلیل خطر GVHD، پیوند سلولهای بنیادی معمولاً فقط در کودکان کوچک مبتلا به SCD شدید استفاده میشود. این به این دلیل است که کودکان احتمال کمتری دارد که پس از این روش آسیب گسترده اندام داشته باشند.
درمان ژنی برای بیماری سلول داسی شکل
درمان ژنی یک درمان نوظهور است که برای درمان SCD با هدف قرار دادن مستقیم علت ژنتیکی بیماری امیدوارکننده است. در درمان ژنی، پزشکان سلولهای بنیادی شما را برداشت کرده و اصلاح میکنند تا جهش ژنتیکی که باعث SCD میشود را تصحیح کنند. سپس از روش پیوند سلولهای بنیادی برای تحویل سلولهای اصلاح شده به بدن شما استفاده میکنند.
در سال 2023، FDA اولین دو درمان ژنی برای SCD را تأیید کرد. این روش بسیار ایمنتر از پیوند سلولهای بنیادی سنتی است زیرا با خطر GVHD همراه نیست. با این حال، شامل شیمی درمانی است که میتواند عوارض جانبی شدیدی ایجاد کند.
درمانهای مکمل و جایگزین برای بیماری سلول داسی شکل
برخی از افراد مبتلا به SCD درمانهای مکمل و جایگزین را برای کمک به مدیریت علائم خود و بهبود کیفیت زندگی خود بررسی میکنند. این درمانها شامل موارد زیر است:
هیدراتاسیون و تغذیه: هیدراته ماندن و خوردن یک رژیم غذایی مغذی میتواند به مدیریت علائم SCD و جلوگیری از عوارض کمک کند.
مکملها: متخصصان مراقبتهای بهداشتی اغلب توصیه میکنند که مکملهایی با ویتامینها و مواد معدنی خاص، مانند اسید فولیک، برای کمک به بدن شما در تولید RBCها مصرف کنید. اما تحقیقات بیشتری برای تأیید اثربخشی آنها مورد نیاز است.
کانابیس: برخی مطالعات بهبود علائم درد در افرادی با SCD که از کانابیس استفاده میکنند را گزارش کردهاند. با این حال، کانابیس پزشکی برای SCD توسط FDA تأیید نشده است و هنوز در بسیاری از مناطق در دسترس یا قانونی نیست.
سایر درمانهای جایگزین: برخی افراد از طریق درمانهای گیاهی، یوگا یا طب سوزنی، به کاهش درد و استرس میرسند، اگرچه تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
قبل از امتحان کردن هر درمان جایگزین، همیشه با یک متخصص مراقبتهای بهداشتی مشورت کنید، زیرا این درمانها ممکن است با داروهای فعلی شما تداخل داشته باشند یا بر سلامتی شما تأثیر بگذارند.
سوالات متداول
بهترین درمان برای بیماری سلول داسی شکل چیست؟
پاسخ یکسانی برای این سوال وجود ندارد. بهترین درمان برای شما به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله شدت SCD شما، سن و سلامت کلی شما و ترجیحات شما. مهم است که با تیم مراقبتهای بهداشتی خود همکاری کنید تا یک برنامه درمانی شخصیسازی شده تهیه کنید.
درمانهای جدید موجود برای کم خونی سلول داسی شکل چیست؟
درمان ژنی و داروهای جدید مانند وکسیلوتور و کریزانلیزومب برخی از درمانهای جدیدتر برای SCD هستند. در حالی که درمان ژنی یک درمان بالقوه را ارائه میدهد، داروهای جدید به طور خاصتر بیماری را هدف قرار میدهند و در کاهش علائم و عوارض امیدوارکننده نشان دادهاند.
چگونه میتوان سیستم ایمنی خود را برای بیماری سلول داسی شکل تقویت کرد؟
عادات سالم سبک زندگی زیر میتواند به سیستم ایمنی شما کمک کند تا در بهترین حالت خود عمل کند:
یک رژیم غذایی متعادل شامل میوهها، سبزیجات و غلات کامل بخورید.
هیدراته بمانید.
به طور منظم ورزش کنید.
مطمئن شوید که واکسیناسیونهای خود را انجام دادهاید.
از توصیههای پزشک خود پیروی کنید.
خلاصه
زندگی با SCD میتواند چالش برانگیز باشد، اما چندین گزینه درمانی میتوانند به مدیریت علائم شما و جلوگیری از عوارض کمک کنند و حتی ممکن است بیماری را درمان کنند. از داروها و انتقال خون گرفته تا گزینههای پیشرفتهتر مانند پیوند سلولهای بنیادی و درمان ژنی، هر درمانی مزایا و خطرات خود را دارد.
حتماً با تیم مراقبتهای بهداشتی خود همکاری نزدیکی داشته باشید تا بهترین روش را برای موقعیت خاص خود پیدا کنید.