فرق سکته مغزی با خونریزی مغزی چیست؟
سکته مغزی و خونریزی مغزی دو وضعیت جدی و متفاوت هستند که هر کدام دلایل و علائم خاص خود را دارند. سکته مغزی معمولاً به دلیل انسداد عروق و کاهش خون‌رسانی به مغز رخ می‌دهد، در حالی که خونریزی مغزی به علت پارگی عروق و نشت خون به داخل بافت مغز ایجاد می‌شود. یکی از راه‌های تشخیص این دو وضعیت، استفاده از روش‌های تصویربرداری پزشکی مانند سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی است، که تفاوت بین انسداد و خونریزی را نشان می‌دهند. علت بروز خونریزی مغزی معمولاً فشار خون بالا، آسیب‌های سر یا ناهنجاری‌های عروقی است، در حالی که علت سکته مغزی غالباً مربوط به انسداد ناشی از لخته خون است. در موارد اورژانسی، عمل سکته مغزی می‌تواند به بازگرداندن جریان خون به مغز کمک کند و از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کند.
سکته مغزی یا همان ایسکمی مغزی به قطع یا کاهش جریان خون بخشی از مغز اشاره دارد که باعث محرومیت سلول‌های مغزی از اکسیژن و مواد مغذی می‌شود. این وضعیت به دلیل انسداد در یکی از عروق خونی مغز ایجاد می‌شود و اگر به موقع درمان نشود، ممکن است به مرگ سلول‌های مغزی و عوارض جدی منجر گردد.
از سوی دیگر، خونریزی مغزی به پارگی یکی از عروق مغزی و نشت خون به داخل بافت مغز اشاره دارد. این وضعیت معمولاً به دلیل ضعف دیواره عروق یا فشار خون بسیار بالا رخ می‌دهد و منجر به آسیب جدی به بافت مغزی و افزایش فشار داخل جمجمه می‌شود.
هرچند که هر دو شرایط ممکن است علائم مشابهی مانند ناتوانی در حرکت، تکلم و یا تغییرات هوشیاری ایجاد کنند؛ اما تفاوت در نحوه بروز و همچنین درمان‌های مورد نیاز برای هر کدام مانند عمل سکته مغزی، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله تلاش خواهیم کرد به بررسی تفاوت‌های اساسی بین این دو وضعیت بپردازیم تا به درک بهتر آن‌ها کمک کنیم.
تفاوت خونریزی مغزی با سکته مغزی
تفاوت اصلی بین خونریزی مغزی و سکته مغزی به ماهیت و مکانیسم بروز آن‌ها برمی‌گردد. سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که یک لخته یا انسداد در یکی از رگ‌های خونی مغز ایجاد شود و جریان خون به بخشی از مغز متوقف شود. این امر باعث کمبود اکسیژن و مواد مغذی در آن بخش از مغز می‌شود و اگر به سرعت درمان نشود، ممکن است سلول‌های مغزی آسیب ببینند یا بمیرند.
اما خونریزی مغزی زمانی رخ می‌دهد که یک رگ خونی در داخل مغز یا در اطراف آن پاره شود و خون به داخل بافت‌های مغزی نشت کند. این وضعیت باعث آسیب مستقیم به بافت‌های مغز و همچنین افزایش فشار داخل جمجمه می‌شود که می‌تواند منجر به آسیب جدی یا مرگ شود.
در رابطه با علت تشکیل نیز، سکته مغزی اغلب به دلیل تشکیل لخته‌های خونی (ترومبوز)، تجمع چربی در دیواره عروق (آترواسکلروز) یا حتی قطع ناگهانی جریان خون به مغز (آمبولی) ایجاد می‌شود که نیازمند عمل سکته مغزی است. ولی خونریزی مغزی معمولاً به علت فشار خون بالا، آنوریسم (تورم دیواره رگ‌ها)، تروما یا مشکلات عروقی مادرزادی رخ می‌دهد.
هر دو وضعیت ممکن است علائم مشابهی مانند ضعف ناگهانی در یک سمت بدن، مشکل در تکلم، از دست دادن تعادل و سردرد شدید ایجاد کنند. با این حال، سردرد ناگهانی و شدید همراه با حالت تهوع و استفراغ معمولاً در خونریزی مغزی شایع‌تر است. در سکته مغری انسداد مشاهده می‌شود، در حالی که در خونریزی مغزی تجمع خون قابل مشاهده می‌باشد.
به طور کلی، سکته مغزی ایسکمیک، به دلیل قطع جریان خون ایجاد می‌شود، در حالی که خونریزی مغزی ناشی از پارگی رگ‌های خونی است. هر دو وضعیت خطرناک هستند و نیاز به درمان فوری دارند، اما نحوه برخورد و درمان آن‌ها متفاوت است.
علائم سکته مغزی چیست؟
علائم سکته مغزی به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و بسته به اینکه کدام بخش از مغز آسیب دیده است، در عمل سکته مغزی تاثیرگذار می‌باشد. علائم شایع سکته مغزی شامل موارد زیر است:
- ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در صورت، بازو یا پا؛ معمولاً در یک طرف بدن اتفاق می‌افتد.
- مشکل در تکلم یا درک گفتار؛ بیمار دچار اختلالات زبانی می‌گردد، قادر به صحبت کردن نیست یا سخنان دیگران را به درستی درک نمی‌کند.
- اختلال در بینایی؛ کاهش یا از دست دادن ناگهانی بینایی در یک یا هر دو چشم ممکن است رخ دهد.
- مشکل در تعادل و هماهنگی؛ فرد به طور ناگهانی تعادل خود را از دست می‌دهد.
- سردرد شدید و ناگهانی؛ بدون علت مشخص، سردرد شدید و ناگهانی که می‌تواند همراه با حالت تهوع، استفراغ یا از دست دادن هوشیاری باشد.
- مشکل در بلع؛ بیمار ممکن است در بلع غذا یا مایعات دچار مشکل شود.
- اختلال در هوشیاری؛ امکان دارد فرد بیهوش شود یا سطح هوشیاری کاهش یابد.
اگر هر یک از این علائم به طور ناگهانی رخ دهد، مهم است که فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید تا عمل سکته مغزی انجام شود، زیرا سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است و هرچه زودتر درمان آغاز شود، احتمال بهبود بیشتر است. اما به جهت اینکه تفاوت علائم خونریزی مغزی با سکته مغزی را بدانید در ادامه علائم خون ریزی مغزی را نیز آورده‌ایم.
علائم خونریزی مغزی چیست؟
علائم خونریزی مغزی می‌توانند شبیه به علائم سکته مغزی باشند، اما تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. این علائم به طور ناگهانی و معمولاً شدید ظاهر می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:
- سردرد شدید و ناگهانی؛ این سردرد ممکن است به شدت غیرقابل تحمل باشد و به طور ناگهانی شروع شود.
- تهوع و استفراغ؛ تهوع و استفراغ ممکن است به دنبال سردرد شدید یا به دلیل افزایش فشار در جمجمه ایجاد شود.
- اختلالات بینایی؛ کاهش ناگهانی بینایی یا مشکلات بصری مانند دوبینی.
- ضعف یا بی‌حسی در یک سمت بدن؛ مشابه به سکته مغزی، ضعف یا بی‌حسی می‌تواند در یک طرف بدن مشاهده شود.
- مشکل در تکلم و درک گفتار؛ فرد دچار مشکل در صحبت کردن یا درک صحبت‌های دیگران می‌شود.
- اختلالات تعادل و هماهنگی؛ عدم توانایی در راه رفتن یا از دست دادن تعادل و هماهنگی.
- تشویش یا تغییرات ذهنی؛ سردرگمی، از دست دادن هوشیاری یا تغییرات در سطح هوشیاری.
- گیجی شدید؛ فرد ممکن است دچار گیجی یا عدم توانایی در پاسخگویی مناسب به سوالات شود.
- کاهش سطح هوشیاری؛ در موارد شدید، ممکن است فرد بیهوش شود یا به شدت کاهش هوشیاری پیدا کند.
اگر کسی این علائم را به طور ناگهانی و شدید تجربه کند، باید فوراً به مرکز درمانی مراجعه کند، زیرا خونریزی مغزی نیز مانند عمل سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به درمان فوری دارد.
سکته مغزی خطرناک تر است یا خونریزی مغزی؟
خونریزی مغزی و سکته مغزی هر دو به شدت خطرناک هستند، اما از نظر آمار مرگ و میر و شدت عوارض، خونریزی مغزی اغلب خطرناک‌تر تلقی می‌شود. نرخ مرگ و میر در خونریزی مغزی بالاتر از سکته مغزی است. بر اساس برخی مطالعات، حدود 40-50 درصد افرادی که دچار خونریزی مغزی می‌شوند، در طی 30 روز پس از حادثه جان خود را از دست می‌دهند، به‌ویژه در مواردی که شدید است و عدم دسترسی به درمان فوری وجود دارد.
سکته مغزی معمولاً نرخ مرگ و میر پایین‌تری دارد، به‌خصوص اگر عمل سکته مغزی به‌موقع و همراه با استفاده از داروهای ضد لخته انجام شود. با این حال، این نوع سکته نیز در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند منجر به مرگ یا عوارض جدی شود.
خونریزی در مغز باعث تجمع خون و افزایش فشار در داخل جمجمه می‌شود. این فشار می‌تواند به بافت‌های مغزی فشار بیاورد و منجر به آسیب سریع و گسترده به مغز شود.
برخلاف سکته مغزی که جریان خون به بخشی از مغز متوقف می‌شود، در خونریزی مغزی خود بافت مغز به طور مستقیم به دلیل خونریزی آسیب می‌بیند. مدیریت خونریزی مغزی دشوار است و در بسیاری از موارد به جراحی فوری نیاز دارد. در حالی که سکته معمولاً با داروهای ضد لخته قابل درمان است، خونریزی مغزی اغلب نیاز به مداخلات پیچیده‌تر دارد.
خونریزی در قسمت‌های مهم‌تر مغز مانند ساقه مغز، مخچه یا نواحی مربوط به کنترل تنفس و ضربان قلب، می‌تواند سریع‌تر به مرگ منجر شود. خون‌ریزی‌های وسیع و سکته‌های بزرگ‌تر عوارض و خطرات بیشتری به همراه دارند و افراد مسن یا کسانی که مشکلاتی مانند فشار خون بالا، دیابت یا بیماری‌های قلبی دارند، در معرض خطر بیشتری هستند.
در هر دو حالت، هرچه زودتر درمان و عمل سکته مغزی آغاز شود، احتمال نجات بیشتر است. تأخیر در درمان می‌تواند منجر به مرگ یا عوارض دائمی شود.
هر دو نوع بیماری خطرناک هستند، اما خونریزی مغزی به دلیل تخریب مستقیم بافت‌های مغزی و افزایش سریع فشار داخل جمجمه، معمولاً خطرناک‌تر است و نرخ مرگ و میر بالاتری دارد. خطرناک‌تر بودن هر دو حالت به عوامل مختلفی از جمله محل و وسعت آسیب، وضعیت سلامتی بیمار و سرعت دریافت درمان بستگی دارد.
اگرچه سکته مغزی و خونریزی مغزی هر دو به عنوان شرایط حاد و اورژانسی مطرح می‌شوند که مغز را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند، اما تفاوت‌های قابل توجهی در ماهیت، علل و درمان آن‌ها وجود دارد. سکته مغزی به دلیل انسداد جریان خون به مغز رخ می‌دهد و عمل سکته مغزی به سرعت با داروهای ضد لخته می‌تواند از آسیب بیشتر جلوگیری کند.
در مقابل، خونریزی مغزی به پارگی عروق و نشت خون در مغز منجر می‌شود و معمولاً به علت فشار خون بالا یا ناهنجاری‌های عروقی است.
در نهایت، آگاهی از این تفاوت‌ها و شناخت علائم هر دو وضعیت برای تشخیص به موقع و دریافت سریع درمان حیاتی است. هر چه تشخیص زودتر و درمان سریع‌تر انجام شود، شانس بقا و بهبود بیشتر خواهد بود. بنابراین، پیشگیری از عوامل خطرساز مانند فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی می‌تواند به کاهش احتمال وقوع هر دو نوع بیماری کمک کند.