بیماری کورو، که گاهی به آن «بیماری خنده» نیز گفته میشود، یک اختلال عصبی نادر و مرگبار است که تاریخچهای عجیب و غمانگیز دارد. این بیماری در دهههای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی در میان قبیله فور (Fore) در پاپوآ گینه نو به اوج خود رسید و ریشه در آداب و رسوم خاص این قبیله، بهویژه آدمخواری، داشت.
ریشه نامگذاری:
بومیان قبیله فور، این بیماری را «کورو» به معنای «لرزیدن» یا «ترسیدن» نامیدند. اصطلاح «بیماری خنده» نیز به دلیل یکی از علائم بارز این بیماری، یعنی حملات ناگهانی و غیرقابل کنترل خنده در قربانیان، رواج یافت. این خندهها اغلب پیش از مرگ و در مراحل پیشرفته بیماری رخ میدادند و چهرهای تلخ و دردناک به این بیماری میبخشیدند.
عامل بیماری:
کورو توسط دستهای از پروتئینهای عفونی به نام پریون ایجاد میشود. پریونها پروتئینهای تغییر شکل یافتهای هستند که میتوانند باعث ایجاد بیماریهای تحلیل برنده عصبی شوند. این پروتئینهای مضر با تجمع در مغز، باعث آسیبهای جدی به بافت عصبی و در نهایت مرگ میشوند.
علائم و روند بیماری:
علائم اولیه کورو شامل موارد زیر است:
- لرزش بدن
- تغییرات خلقوخو (مانند افسردگی و تحریکپذیری)
- مشکلات گفتاری (مانند لکنت زبان و دشواری در ادای کلمات)
این علائم به سرعت پیشرفت کرده و منجر به ناتوانی کامل جسمی و ذهنی میشوند. در مراحل پیشرفته، بیمار دچار مشکلات حرکتی شدید، عدم تعادل، و دشواری در بلع میشود. در نهایت، بیماری طی شش ماه تا یک سال پس از ظهور علائم اولیه، منجر به مرگ فرد مبتلا میشود.
ارتباط با آدمخواری:
تحقیقات نشان داد که شیوع بالای کورو در قبیله فور ارتباط مستقیمی با رسوم آدمخواری آنها، بهویژه نوعی از آن به نام «اندوکانابالیسم» (Endocannibalism) داشت. در این رسم، اعضای قبیله به عنوان بخشی از مراسم سوگواری، مغز و سایر اعضای بدن درگذشتگان خود را مصرف میکردند. از آنجا که مغز منبع اصلی پریونها در افراد مبتلا به کورو بود، این عمل باعث انتقال بیماری به افراد سالم میشد.
وضعیت کنونی:
خوشبختانه، با ممنوعیت و کاهش چشمگیر آدمخواری در قبیله فور، موارد ابتلا به کورو نیز به شدت کاهش یافت. امروزه این بیماری تقریباً منقرض شده است و تنها موارد نادری از آن در افرادی که سالها قبل در معرض پریونها قرار گرفتهاند، مشاهده میشود.
نتیجهگیری:
بیماری کورو نمونهای تکاندهنده از تأثیر آداب و رسوم فرهنگی بر سلامت انسان و همچنین قدرت عوامل بیماریزای غیرمعمول مانند پریونها است. این بیماری نشان داد که چگونه یک رسم فرهنگی میتواند منجر به شیوع یک بیماری مرگبار شود و چگونه تغییر همان رسم میتواند به ریشهکن شدن آن کمک کند. داستان کورو هشداری است برای توجه به تأثیرات متقابل فرهنگ و سلامت و اهمیت پیشگیری و آگاهیرسانی در جوامع مختلف.